1 MART - Referendum građana o nezavisnosti BiH
Demokratski put je oblikovan donošenjem na ustavu i zakonu Bosne i Hercegovine zasnovane odluke o izvođenju referenduma građana. Odluka o raspisivanju republičkog referenduma za utvrđivanje statusa Bosne i Hercegovine donesena je 25. januara 1992. godine. Referendum je održan 29. februara i 1. marta 1992. godine.
Referendumsko pitanje je glasilo: Jeste li za suverenu i nezavisnu Bosnu i Hercegovinu, državu ravnopravnih građana, naroda Bosne i Hercegovine – Muslimana, Srba, Hrvata i pripadnika drugih naroda koji u njoj žive?
Izvor: Općina Kakanj
Radikalno i svim drugim strankama suprotstavljeno stanovište Srpske demokratske stranke ispoljeno je prijetnjom Radovana Karadžića da će nestati Muslimani (Bošnjaci) kao narod; zatim formiranjem srpskih autonomnih oblasti na prostoru Bosne i Hercegovine, izlaskom poslanika SDS-a iz Parlamenta BiH, kao i članova Predsjedništva i članova Vlade iz tih institucija, i formiranjem Skupštine srpskog naroda. Na zakazani referendum građana 29. februara i 1. marta izašlo je 64,14 odsto građana upisanih u birački spisak. Od ukupno izašlih na referendum za status suverene i nezavisne države Bosne i Hercegovine izjasnilo se 99 odsto građana.
Foto: dzematrahic.ba
U ovom procentu od 64 odsto građana koji su izašli na referendum značajno je i učešće građana srpske nacionalnosti. Ono se kreće od 10 do 15 odsto, naročito u gradovima: Sarajevo, Tuzla, Mostar, Zenica, Bihać, Konjic, Gradačac, Gračanica, Bugojno, Vitez, Livno, Zavidovići, Maglaj, Lukavac, Goražde, Jajce, Kakanj, Visoko i drugim. Realna je pretpostavka da svi Bošnjaci i Hrvati nisu izašli na referendum, a njihovo ukupno učešće u stanovništvu Bosne i Hercegovine je po popisu stanovništva iz 1991. godine iznosilo 60 odsto. Otuda je realna procjena da je na referendumu građana za status Bosne i Hercegovine 29. februara i 1. marta učestvovao znatan procenat stanovništva srpske nacionalnosti. Rezultate referenduma građana o suverenom i nezavisnom statusu države Bosne i Hercegovine pozitivno su vrednovale vlade evropskih demokratskih država i Evropska ekonomska zajednica. Uslijedilo je međunarodno priznanje Bosne i Hercegovine od Evropske ekonomske zajednice 6. aprila 1992. godine. Nakon toga je uslijedilo međunarodno priznanje Sjedinjenih Američkih Država i mnogih zemalja iz Evrope i svijeta. Potom je uslijedio prijem Bosne i Hercegovine u Organizaciju ujedinjenih naroda 22. maja 1992. godine. Time je Bosna i Hercegovina ostvarila međunarodno priznanje svoje državnosti, integriteta i svog multietničkog istorijskog bića. Radi se o tome da su sami građani svojom voljom odlučili o političkoj budućnosti Bosne i Hercegovine. A ta budućnost je opstojnost i razvoj države Bosne i Hercegovine, kao i Slovenije, Hrvatske, Makedonije i drugih zemalja u zajednici slobodnih evropskih država i naroda. Kako je Srpska demokratska stranka predvođena Radovanom Karadžićem odbila priznati rezultate referenduma građana, ona se uz podršku Miloševićevog režima i JNA odlučila na primjenu vojne sile u ostvarivanju svojih ciljeva. Ti ciljevi su bili destrukcija države Bosne i Hercegovine i njena etnička podjela. U zvaničnim komunikacijama, uključujući i medijsku propagandu, organi Republike srpskog naroda su Bosnu i Hercegovinu od početka 1992. godine nazivali „bivša Bosna i Hercegovina“. Izvođenje vojnih dejstava od srpskih snaga započelo je u aprilu 1992. godine opsadom Sarajeva i nasilnim progonstvom Bošnjaka iz istočne Bosne i Bosanske krajine te Hrvata iz Posavine. Od aprila do septembra 1992. godine iz svojih predratnih mjesta življenja protjerano je više od milion i po stanovnika bošnjačke i hrvatske nacionalnosti.
Opsada i granatiranje Sarajeva trajali su 1.479 dana. Grad i njegovi stanovnici bili su svakodnevno izloženi snajperskoj vatri i granatiranju. Samo po toj osnovi stradalo je više od 12.500 stanovnika, od kojih je 1.500 djece. Iznurivani glađu, hladnoćom, nemanjem lijekova, građani Sarajeva su podnijeli velike žrtve za odbranu svoga grada. S opsadom Sarajeva srpska vojna sila je računala na psihološki strah, pad morala i poraz. A poraz Sarajeva bi bio poguban za ideju države Bosne i Hercegovine. Građani Sarajeva su pokazali visok stepen samosvijesti o vrijednosti zajedničkog življenja i multietničkoj toleranciji. Ta samosvijest će biti osnova odbrane Sarajeva tokom njegove dugogodišnje opsade.
- Pročitajte za kakvu se BiH zalagalo Predsjedništvo BiH: OVDJE -
Izvor: Pejanović M. Društveno-istorijski značaj referenduma iz 1992. godine za razvoj državnosti Bosne i Hercegovine. PREGLED¬ časopis za društvena pitanja, Sarajevo. 2012 Jan 1.